Winkelzoeker
 Menu

Cilinderafwijking (Astigmatisme)

Een cilinderafwijking of astigmatisme, komt door een onregelmatig gevormd hoornvlies waardoor je wazig ziet. Lees hieronder de oorzaken, klachten en behandelmethoden.

Wat is een cilinderafwijking?

Een cilinderafwijking is een vrij veelvoorkomende visuele aandoening waardoor je wazig ziet. Dit komt door een onregelmatige vorm van het hoornvlies. Voor goed zicht moet het licht op één punt aan de achterkant van het oog worden geconcentreerd.

Een cilinderafwijking treedt normaal gesproken op wanneer het hoornvlies of de lens van je oog (of in sommige gevallen beide ogen) niet de ideale bolvormige vorm heeft, maar meer een langwerpige vorm. Het licht concentreert zich dan op meerdere plekken op het lichtgevoelige netvlies aan de achterkant van het oog, waardoor het beeld dat ontstaat onscherp of vervormd is.

Verschillen in cilinderafwijking

Er zijn verschillende cilinderafwijkingen. Inzicht hierin kan helpen bij het kiezen van de juiste behandelvorm. De verschillende cilinderafwijkingen zijn:

  • Corneaal astigmatisme: Deze cilinderafwijking wordt veroorzaakt door de onregelmatige vorm van het hoornvlies. Door deze onregelmatige vorm breekt het licht op het netvlies af, waardoor het beeld onnauwkeurig of vervormd is.

  • Lenticulaire of netvlies astigmatisme: In tegenstelling tot corneaal astigmatisme wordt lenticulaire astigmatisme veroorzaakt door een onregelmatige vorm van de lens in je oog. Hoewel het hoornvlies een regelmatige vorm heeft, wordt het licht vanwege de vorm van de lens niet goed op het netvlies gefocust, en daarom lijkt de vervorming van het zichtvermogen op astigmatisme van het hoornvliestype.

  • Myopisch astigmatisme: Bij dit type cilinderafwijking zijn een of beide hoofdassen van het oog bijziend. Als beide assen bijziend zijn, maar in verschillende mate, wordt dit samengestelde myopische astigmatisme genoemd. Als slechts één as bijziend is, wordt dit eenvoudig myopisch astigmatisme genoemd.

  • Hyperopisch astigmatisme: Dit treedt op wanneer een of beide hoofdassen verziend zijn. Net als bij myopisch astigmatisme, als beide assen verziend zijn, maar in verschillende mate, wordt dit samengestelde hyperopische astigmatisme genoemd. Als slechts één as verziend is, wordt dit eenvoudig hyperopisch astigmatisme genoemd.

  • Gemengd astigmatisme: Dit type cilinderafwijking kenmerkt zich door een hoofdas die bijziend is en de andere verziend. Het is een mix van myopisch en hyperopisch astigmatisme, wat zorgt dat het zicht zowel dichtbij als veraf wazig kan zijn.

Weten welk type cilinderafwijking je hebt, kan van belang zijn bij het kiezen van de juiste zichtoplossing, zoals een bril, contactlenzen of zelfs een operatie.

Het verschil tussen een cilinderafwijking en myopie

Een cilinderafwijking en myopie zijn twee veelvoorkomende visuele aandoeningen die jouw zicht vertroebelen. Het zijn twee totaal verschillende oogaandoeningen.

Een cilinderafwijking (astigmatisme) wordt veroorzaakt door een onregelmatig gevormd hoornvlies of lens, wat leidt tot wazig of vervormd zicht op elke afstand.

Bijziendheid (myopie) zorgt ervoor dat objecten op afstand wazig lijken, terwijl objecten in de buurt helder zijn. De reden hiervoor is een langwerpige oogbol of een te gebogen hoornvlies, waardoor het licht zich op één punt concentreert, maar vóór het netvlies.

Oorzaken van een cilinderafwijking

De oorzaak van een cilinderafwijking is meestal erfelijk ‑ mensen met deze aandoening worden er vaak mee geboren. Er zijn echter ook andere oorzaken van een cilinderafwijking, zoals:

  • Cilinderafwijking vanaf de geboorte: Astigmatisme is meestal iets waarmee je wordt geboren en komt vaker voor bij premature baby's of baby's met een laag geboortegewicht. Het is niet duidelijk waarom het ontstaat bij de geboorte, maar het is hoogstwaarschijnlijk erfelijk bepaald.

  • Groei: Hoewel het mogelijk is dat het verdwijnt met de leeftijd, is het ook mogelijk dat het zich juist ontwikkelt gedurende de kinderjaren. Naarmate kinderen groeien, kan de vorm van het hoornvlies veranderen, wat kan leiden tot de ontwikkeling van een cilinderafwijking.

  • Keratoconus: Dit is een ernstigere cilinderafwijking waarbij waarbij het hoornvlies dunner wordt en verandert in een kegelvorm, waardoor onregelmatig astigmatisme en andere zichtproblemen ontstaan.

  • Oogchirurgie: Bepaalde oogoperaties, waaronder een staaroperatie, kunnen de vorm van het hoornvlies veranderen en mogelijk leiden tot een cilinderafwijking.

  • Oogletsel: Letsel aan het oog kan littekens of een verandering in de vorm van het hoornvlies veroorzaken, wat kan leiden tot een cilinderafwijking.

  • Littekens in het hoornvlies: Littekenvorming van het hoornvlies door infecties kan de vorm van het hoornvlies vervormen en een cliniderafwijking veroorzaken.

  • Contactlenzen: Onjuist gebruik van bepaalde soorten contactlenzen, met name harde lenzen, kan tijdelijk de vorm van het hoornvlies veranderen en een cilinderafwijking veroorzaken. Deze verandering is vaak onomkeerbaar zodra het gebruik van contactlenzen wordt gestopt of wordt aangepast.

Het is goed om te weten dat een cilinderafwijking vaak voorkomt in combinatie met verziendheid of bijziendheid. Daarnaast zijn het vooral de milde cilinderafwijkingen die we zien, omdat er maar weinig ogen perfect rond zijn. Zorg dus dat je regelmatig je ogen laat controleren, omdat je zicht ook verandert in de loop van de jaren.

Veelvoorkomende klachten bij een cilinderafwijking

Naast wazig zicht kan een cilinderafwijking ook een aantal andere klachten veroorzaken. Deze kunnen variëren afhankelijk van de ernst van de aandoening en de behandeling ervan.

De meest voorkomende klachten bij een cilinderafwijking zijn:

  • Hoofdpijn: De inspanning die nodig is om op objecten te focussen bij een cilinderafwijking kan leiden tot hoofdpijn.

  • Ogen dichtknijpen: Mensen met een cilinderafwijking moeten vaker hun ogen samenknijpen om duidelijker te zien.

  • Vermoeidheid: Door de inspanning van de ogen kunnen mensen met deze oogaandoening meer vermoeidheid ervaren, vooral na visuele inspanning zoals lezen.

  • Vermoeide ogen: Als je moeite hebt met het scherpstellen op wazige beelden, kan dat leiden tot vermoeide ogen. Dit is vooral het geval na langdurige activiteiten, zoals het gebruik van een beeldscherm of het kijken naar objecten verweg.

  • Nachtblindheid: Een cilinderafwijking kan het moeilijk maken om goed te zien bij weinig licht of 's nachts. Zo kan het veilig rijden 's nachts risico's met zich meebrengen.

Als je een van deze klachten ervaart, adviseren wij een oogtest te doen. Een opticien kan een cilinderafwijking constateren en goede behandelopties aanbieden.

Hoe kom je erachter of je een cilinderafwijking hebt?

Als je je zorgen maakt over jouw zicht en denkt dat je mogelijk een cilinderafwijking of andere oogaandoening hebt, maak dan zo snel mogelijk een afspraak voor een oogmeting. Twijfel je ook aan de gezondheid van je ogen, vraag dan naar ons oogezondheidsonderzoek. Wij adviseren om elke 2 jaar jouw ogen te laten controleren.

De meest effectieve methode om een cilinderafwijking te constateren is door een standaard oogmeting. Tijdens deze oogmeting zal de opticien de uitslag met je bespreken en behandelopties voorstellen.

Tijdens de pre‑test, onderdeel van de oogmeting, zal er een meting plaatsvinden met een autorefractor. Deze meet de vorm en focus van je ogen, terwijl je je richt op een lichtpunt. Bij het zoeken naar brekingsfouten evalueert de autorefractor of het licht dat door het oog weerkaatst wordt ongelijkmatig in verschillende richtingen focust. Als dit het geval is, kan dit wijzen op een cilinderafwijking.

Je opticien zal ook een combinatie van subjectieve en objectieve oogtests uitvoeren om jouw zicht te beoordelen. Opticiens kunnen je zicht objectief testen met een retinoscoop. De opticien gebruikt de retinoscoop om te zien hoe de lichtstraal beweegt zodra deze het oog binnenkomt en weerkaatst wordt. De reactie toont aan of een cilinderafwijking aanwezig is en, zo ja, in welke mate.

Als de opticien een cilinderafwijking vermoedt, kan hij ook subjectief testen met behulp van de Jackson cross‑cylinder test, die afhankelijk is van jouw verbale reacties. Tijdens de test krijg je twee lensopties te zien en word je gevraagd te beoordelen welke ervoor zorgt dat bepaalde stippen of een letter het duidelijkst verschijnen (ook al kunnen beide enigszins wazig lijken). Dit wordt meerdere keren herhaald om de opticien te helpen de benodigde correctiekracht te bepalen om jouw cilinderafwijking te behandelen.

Zodra een cilinderafwijking is vastgesteld, kan je opticien een zichtoplossing voorstellen.

Eventuele risico's van een cilinderafwijking

Astigmatisme zelf is een brekingsfout in tegenstelling tot een oogziekte.

Mogelijke complicaties bij een cilinderafwijking:

  • Lui oog (amblyopie): Als een cilinderafwijking aanwezig is in slechts één oog bij een jong kind, kan dit leiden tot een lui oog. Deze aandoening komt vaak voor bij kinderen doordat de hersenen het ene oog boven het andere bevoordelen tijdens de vroege ontwikkelingsfase. Het is belangrijk om de ogen van jouw kind vroeg te laten testen om ervoor te zorgen dat ze goed kunnen zien.

  • De hierboven beschreven klachten van een cilinderafwijking, zoals oogspanning, hoofdpijn en slechte zicht, kunnen verergeren als de aandoening niet behandeld wordt.

Behandeling van een cilinderafwijking

In veel gevallen kan jouw cilinderafwijking gecorrigeerd worden met een bril. Astigmatisme kan ook worden gecorrigeerd met bepaalde contactlenzen of met een operatie.

Lees hieronder meer:

  • Een bril: Brillen worden vaak gebruikt om regulier astigmatisme te behandelen (dat is wanneer het hoornvlies meer gebogen is in één richting dan de richting die daar loodrecht op staat). Brillen die specifiek zijn afgestemd op de onregelmatige vorm van jouw hoornvlies of lens, helpen je een duidelijker en scherper zicht te krijgen.

  • Contactlenzen: Als jouw astigmatisme onregelmatig is, wat vaker voorkomt na een oogletsel of bij gevallen van keratoconus, zal het hoornvlies ongelijkmatig en op verschillende manieren gebogen zijn. In dit geval kunnen contactlenzen de beste oplossing zijn om de onregelmatigheden in het hoornvlies te corrigeren.

    Torische zachte contactlenzen zijn ontworpen met extra sterkte in één richting specifiek voor het corrigeren van regulier astigmatisme, zodat ze kunnen worden gedragen als standaard lenzen. Bij Specsavers hebben we verschillende soorten torische lenzen, waaronder Acuvue Oasys voor astigmatisme.

    Stijve gasdoorlatende lenzen kunnen zowel regulier als onregelmatig corneaal astigmatisme corrigeren. Voor hogere niveaus van regulier en onregelmatig corneaal astigmatisme kunnen ze stabieler zicht bieden vanwege hun stijfheid.

    Je kunt meer te weten komen over contactlenzen voor astigmatisme in onze handige gids.

  • Operatie: Ook bekend als refractieve chirurgie, corrigeert laser oogchirurgie focusproblemen door het hoornvlies (het transparante 'venster' aan de voorkant van het oog) met een laser opnieuw te vormen. Hoewel wij deze procedure niet aanbieden, hebben we deze gids over laser oogchirurgie samengesteld voor degenen die overwegen om behandeld te worden.

Het kiezen van de juiste behandeling voor jouw cilinderafwijking hangt af van verschillende factoren, waaronder de ernst van de aandoening, levensstijl, leeftijd, jouw algehele ooggezondheid en persoonlijke voorkeuren. Onze opticiens beantwoorden graag al jouw vragen en geven deskundig advies.

Een cilinderafwijking komt vaak voor en je kan je leefstijl erop aanpassen.

De meeste mensen met een cilinderafwijking dragen een bril of contactlenzen. Neem contact op met jouw opticien om jouw beste optie te vinden.

Maak een afspraak

Kan een cilinderafwijking worden voorkomen?

Gezien de aard van deze aandoening is er geen manier een cilinderafwijking tegen te gaan. Astigmatisme wordt voornamelijk veroorzaakt door een onregelmatige vorm van het hoornvlies of de lens in het oog, wat vaak een aangeboren aandoening is en ook erfelijk kan zijn.

Zorg in ieder geval dat je goed voor je ogen zorgt, door rekening te houden met onderstaande:

  • Laat regelmatig je ogen controleren

  • Draag een bril bij activiteiten waarbij jouw ogen kunnen beschadigen

Aan erfelijke omstandigheden kan je niks veranderen

Conclusie

Een cilinderafwijking is een veelvoorkomende oogaandoening. Degenen met de aandoening zullen vaak wazig zicht ervaren en kunnen ook extra klachten ondervinden. In sommige gevallen kan het leiden tot verdere complicaties als het niet wordt behandeld.

Zorg dat je regelmatig je ogen laten meten om de cilinderafwijking in de gaten te houden. Voor meer advies kun je het beste naar jouw lokale Specsavers winkel gaan en een afspraak maken voor een oogmeting.

Veelgestelde vragen

https://images.ctfassets.net/4p0pr2kd6ht8/2jaD60TAukpp1KBFiAHg90/3e768ba1c46c837b455faed9a656e4bf/NL.jpeg

Farah Amara

Optometrist bij Specsavers

Farah Amara is een ervaren optometrist, afgestudeerd in 2018 aan de Hogeschool van Utrecht. Met ruim vijf jaar ervaring bij Specsavers als Clinical Performance Consultant en een achtergrond in zowel optiek als het ziekenhuis, combineert zij klinische expertise met een passie voor oogzorg.

Relevante gidsen en artikelen

  • Myopie (Bijziendheid)

    Myopie, ook bekend als bijziendheid, is een aandoening waarbij verre objecten wazig lijken.

    Lees meer

  • Conjunctivitis

    Een ontsteking van het slijmvlies dat het oog en de binnenkant van de oogleden bedekt, waardoor het oog er rood uitziet en branderig of jeukerig aanvoelt.

    Lees meer

  • Staar

    Bij staar heb je troebele plekjes in de ooglens, waardoor je wazig of onduidelijk ziet. Lees meer over de klachten, oorzaken en behandeling van staar

    Lees meer

Lees meer

  • Alle oogaandoeningen

    Lees meer over alle oogaandoeningen

    Bekijk alles

  • Maak een afspraak voor een oogtest

    Maak een afspraak bij je eigen Specsavers‑winkel.

    Maak een afspraak

  • Alles over oogtesten

    Alles wat je moet weten over onze oogmetingen

    Lees meer

We zijn er om te helpen

Merk je veranderingen in je zicht of ben je benieuwd naar de gezondheid van je ogen? Maak dan een afspraak voor een oogmeting of ooggezondheidsonderzoek

Maak een afspraakBekijk meer oogaandoeningen